Τετάρτη 9 Ιανουαρίου 2013

Η κρίση της Δημοκρατίας

Tο ζήτημα της μεταδημοκρατίας και της έκτακτης ανάγκης
Πολλοί έγκριτοι στοχαστές με προεξάρχοντα τον Colin Crouch αποδοκιμάζουν τους μεγάλους κινδύνους που επιφυλάσσει η οικονομική κρίση για την Δημοκρατία και διατείνονται ότι στην Ευρώπη έχουν παρεισφρήσει ασυγκράτητες τάσεις μετασχηματισμού του δόκιμου δημοκρατικού πολιτεύματος, σε ένα καθεστώς Μεταδημοκρατίας.

Αντιστοίχως ο μεγάλος στοχαστής J. Habermas παραπέμπει σε μια «μεταδημοκρατική γραφειοκρατική εξουσία των ευρωπαϊκών ελίτ», διευκρινίζοντας ότι «στην Ευρώπη τα κράτη διοικούνται από τις αγορές και τελικά ασκούν τόσο μεγάλη επιρροή στις χώρες που διαμορφώνουν ακόμα και κυβερνήσεις… όπως στην Ελλάδα και την Ιταλία» .

Σε κάθε περίπτωση η οικονομική κρίση αποκάλυψε μαζί με τις εγγενείς αντιφάσεις του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και την εδραίωση του πάνω σε αμφίβολες εάν όχι αυταρχικές πολιτικές πρακτικές οι οποίες ρέπουν προς την εξουδετέρωση της δημοκρατικής φόρτισης των θεσμών εν μέσω της επίκλησης έκτακτων δημοσιονομικών αναγκών. Με την επίκληση του επείγοντος παραχαράσσεται τόσο η διαμεσολαβητική λειτουργία των θεσμών όσο και συνολικότερα η απαραίτητη σχέση διαμεσολάβησης κράτους και πολιτών για την λήψη πολιτικών αποφάσεων. Αυτή η σχέση αναπαριστάνεται μόνο συμβολικά, μέσω των ΜΜΕ, τα οποία λειτουργούν ως διαθλαστική θέαση της πραγματικότητας.


Υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης, οι ιθύνουσες ελίτ μεταφράζουν την πολιτική πραγματικότητα ως κατάσταση οικονομικού πολέμου που επαγωγικά δεν είναι τίποτα άλλο από μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης η οποία επιβάλει έκτακτα μέτρα που πολλές φορές βρίσκονται έξωθεν της συνταγματικής σφαίρας.

H κατάσταση έκτακτης ανάγκης, όπως την ανέδειξε ο Carl Schmitt βρίσκεται σε άμεση συνάφεια με την κυριαρχία υπό την έννοια ότι ο κυρίαρχος είναι αυτός που μπορεί να αποφασίζει και να επιβάλει την κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Ακριβώς για αυτό τον λόγο η έκτακτη ανάγκη ως κίνητρο πολιτικής όπως επισήμανε αναρωτώμενος ο διαπρεπής πολιτικός στοχαστής Herfried Münkler καθιστά το ολοκληρωτικό σύστημα ελκυστικό «επειδή είναι πιο άμεσο στη λήψη αποφάσεων από τις αριστερίζουσες δημοκρατίες; Μπορεί μόνο η αναδρομή στο παρελθόν να καθορίζει την προτίμησή μας στη Δημοκρατία προκειμένου για την τήρηση της κοινωνικής και πολιτικής Τάξης σε έκτακτες συνθήκες; ».

Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα ο επιφανής φιλόσοφος Giorgio Agamben θεωρεί ότι από την εποχή του φασισμού και εντεύθεν «η σκόπιμη διαμόρφωση μιας διαρκούς κατάστασης εκτάκτου ανάγκης (παρότι, ενδεχομένως, δεν κηρύσσεται με την τεχνική έννοια του όρου) αναδείχθηκε σε μια από τις βασικότερες πρακτικές των σύγχρονων κρατών, ακόμα και των λεγόμενων δημοκρατικών».

Αυτό συνέβη, όπως διατείνεται ο Agamben από την στιγμή που ο Χίτλερ καταλαμβάνοντας την εξουσία, «εξέδωσε στις 28 Φεβρουαρίου το Διάταγμα για την προστασία του λαού και του κράτους, το οποίο ανέστελλε τα άρθρα του Συντάγματος της Βαϊμάρης που αφορούσαν τις ατομικές ελευθερίες. Το διάταγμα δεν ανακλήθηκε ποτέ, με αποτέλεσμα όλο το Γ” Ράιχ να μπορεί να θεωρηθεί, από νομικής άποψης, ως μια κατάσταση εξαίρεσης που διήρκεσε δώδεκα χρόνια».

Ο άνωθεν παραλληλισμός με την Ελλάδα του σήμερα είναι χωρίς αμφιβολία προφανής, και προσιδιάζει με τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου και τα Προεδρικά Διατάγματα που εφαρμόζονται αφενός για συντόμευση της νομοθετικής διαδικασίας και αφετέρου για την κάμψη και αποφυγή τριβών και αντιστάσεων, στα πλαίσια προσομοίωσης συνθηκών οικονομικού πολέμου.

Σε τελική ανάλυση αυτός ο τύπος διακυβέρνησης υποκαθιστά τόσο τυπικά όσο και επί της ουσίας τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες και υπονομεύει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας στον κοινοβουλευτισμό.

Στην ίδια συνομοταξία μεταδημοκρατικής πολιτικής εφάπτεται και ο έξωθεν διορισμός πρωθυπουργών χωρίς νομιμοποίηση του εκλογικού σώματος όπως έδειξαν τα παραδείγματα Monti και Παπαδήμου.

Τα παραπάνω κατατείνουν στην άποψη ότι όταν ένα καθεστώς βρίσκεται σε κατάσταση έντονης αμφισβήτησης είναι πιθανόν να αναδυθούν τάσεις σύγχρονου ολοκληρωτισμού υπό την επίφαση έκτακτων και κρίσιμων αναγκών του κράτους.

Η άτυπη θέσπιση μιας κατάστασης εξαίρεσης « ενός κατά νόμον εμφυλίου πολέμου που επιτρέπει τη φυσική εξόντωση όχι μόνο των πολιτικών αντιπάλων, αλλά και ολόκληρων κατηγοριών πολιτών που για κάποιο λόγο δίνουν την εντύπωση ότι δεν μπορούν να ενσωματωθούν στο πολιτικό σύστημα».

Στο παραπάνω πλαίσιο αντιστοιχεί κατά κάποιο τρόπο η Μεταδημοκρατία , η οποία κατά τον Crouch είναι στην ουσία μια ασπόνδυλη και άνευρη μορφή δημοκρατικού πολιτεύματος στο οποίο εξακολουθούν μεν να υφίστανται οι επίσημοι αντιπροσωπευτικοί θεσμοί όπως ο θεσμός των εκλογών και του κοινοβουλίου, αλλά οι πραγματικές αποφάσεις για μεγάλα οικονομικά και πολιτικά ζητήματα λαμβάνονται από εξωθεσμικά κέντρα που εν μέρει επικαλύπτονται από επίσημους θεσμούς.

Εν προκειμένω ο στοχαστής εννοεί ιδιωτικούς φορείς με σκληρά οικονομικά συμφέροντα όπως μεγάλες διεθνείς εταιρείες, θεσμικούς επενδυτές, οργανισμούς αλλά και φαινομενικά «ανεξάρτητα» ιδρύματα, όπως η ΕΚΤ ή το ΔΝΤ, τα οποία στο σύνολο τους δεν διαθέτουν σχεδόν καμία δημοκρατική νομιμοποίηση.

Η επέκταση της μεταδημορατίας σε επίπεδο ΕΕ, εκδηλώνεται μέσα από θεσμούς και επίσημα εργαλεία πολιτικής που παραμένουν μεν τυπικά ακέραια, αλλά υποκύπτουν σε εξωτερικούς, κυρίως οικονομικούς εξαναγκασμούς και περιορισμούς, τους οποίους δεν μπορούν να επηρεάσουν.

« Έτσι λαμβάνονται αποφάσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές, στις οποίες αποφάσεις τα δημοκρατικά θεσμικά όργανα έχουν ελάχιστη επιρροή. Οι πολιτικοί εμφανίζονται περισσότερο ως παράγοντες των αγορών παρά ως εκπρόσωποι των συμφερόντων των πολιτών τους. Οι άνθρωποι το αντιλαμβάνονται αυτό και γυρίζουν την πλάτη όλο και περισσότερο στην πολιτική τάξη και τη δημοκρατία. Μια πολύ επικίνδυνη εξέλιξη»

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου